W naszym cyklu edukacyjnym: Ciekawe interpretacje GUNB wyjaśniamy wybrane przepisy prawa, które mogą budzić wątpliwości lub rozbieżne interpretacje. Znajdują się tu interpretacje przepisów ustawy – Prawo budowlane i ustawy o wyrobach budowlanych, jak również wyroki sądów, orzeczenia, odpowiedzi na pytania, wyjaśnienia.

W dzisiejszym – 23 – wydaniu wyjaśniamy czy osoby przeprowadzające kontrolę okresową, wykonują samodzielną funkcję techniczną w budownictwie.

Pytanie:

Czy osoby, które nie posiadają uprawnień budowlanych i nie są wpisane na listę członków samorządu zawodowego architektów lub inżynierów budownictwa, a które przeprowadzają kontrolę okresową, wykonują samodzielną funkcję techniczną w budownictwie? Czy przeprowadzanie kontroli w tym zakresie nie stanowi wykonywania samodzielnej funkcji technicznej?

Odpowiedź:

Jedną z podstawowych zasad prawa budowlanego jest ograniczenie możliwości pracy w zawodach związanych z wykonywaniem samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie. Działalność w tym zakresie mogą prowadzić jedynie osoby, które posiadają odpowiednie wykształcenie techniczne i praktykę zawodową, dostosowane do:

• rodzaju,
• stopnia skomplikowania działalności,
• i innych wymagań związanych z wykonywaną funkcją.

Powyższe musi być potwierdzone uprawnieniami budowlanymi.

Uprawnienia budowlane

Decyzję o nadaniu uprawnień wydaje organ samorządu zawodowego. Prawo wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie przysługuje wyłącznie osobom wpisanym na listę członków właściwej izby samorządu zawodowego.

Samorządy zawodowe

Do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie uprawnieni są członkowie dwóch samorządów zawodowych:

• architektów - dla osób, które posiadają uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej
• oraz inżynierów budownictwa - dla osób, które posiadają uprawnienia budowlane w specjalnościach:

     - konstrukcyjno-budowlanej,

     - inżynieryjnej: mostowej, drogowej, kolejowej w zakresie kolejowych obiektów budowlanych, kolejowej w zakresie sterowania ruchem kolejowym, hydrotechnicznej, wyburzeniowej

     - instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń: telekomunikacyjnych, cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych, elektrycznych i elektroenergetycznych.

Czym są samodzielne funkcje techniczne w budownictwie

Za samodzielną funkcję techniczną w budownictwie uznaje się działalność związaną
z koniecznością fachowej oceny zjawisk technicznych lub samodzielnego rozwiązania zagadnień architektonicznych, technicznych i techniczno-organizacyjnych, w szczególności działalność obejmującą:

• projektowanie, sprawdzanie projektów architektoniczno-budowlanych i technicznych oraz sprawowanie nadzoru autorskiego;
• kierowanie budową lub innymi robotami budowlanymi;
• kierowanie wytwarzaniem konstrukcyjnych elementów budowlanych oraz nadzór
• i kontrolę techniczną wytwarzania tych elementów;
• wykonywanie nadzoru inwestorskiego;
• sprawowanie kontroli technicznej utrzymania obiektów budowlanych.

Kto, poza osobami, które posiadają uprawnienia, może wykonywać kontrole okresowe

Prawo budowlane przewiduje jednocześnie, że kontrole okresowe mogą wykonywać, oprócz osób posiadających uprawnienia budowlane, również inne osoby.

Są to:

• osoby posiadające kwalifikacje wymagane przy wykonywaniu dozoru nad eksploatacją urządzeń, instalacji oraz sieci energetycznych w zakresie kontroli stanu technicznego instalacji elektrycznych i piorunochronnych,
• osoby posiadające kwalifikacje wymagane przy wykonywaniu dozoru nad eksploatacją urządzeń, instalacji oraz sieci gazowych w zakresie kontroli stanu technicznego instalacji gazowych,
• osoby posiadające kwalifikacje mistrza w rzemiośle kominiarskim w zakresie kontroli stanu technicznego przewodów kominowych - w odniesieniu do przewodów dymowych oraz grawitacyjnych przewodów spalinowych i wentylacyjnych,
• upoważnieni pracownicy państwowej służby do spraw bezpieczeństwa budowli piętrzących w zakresie kontroli stanu technicznego i stanu bezpieczeństwa budowli piętrzących.

Potwierdzenie kwalifikacji

Kwalifikacje do dokonywania dozoru nad eksploatacją urządzeń, sieci i instalacji energetycznych lub gazowych potwierdzane są świadectwem wydawanym przez stosowne komisje kwalifikacyjne na zasadach określonych w prawie energetycznym. Dyplomy mistrza w danym zawodzie rzemieślniczym przyznają natomiast izby rzemieślnicze osobom, które złożyły stosowne egzaminy przed komisjami egzaminacyjnymi tych izb. Natomiast państwową służbę do spraw bezpieczeństwa budowli piętrzących pełni Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej - Państwowy Instytut Badawczy.

Kontrola techniczna utrzymania a kontrola stanu technicznego

Samodzielną funkcją techniczną w budownictwie jest m.in. działalność, która obejmuje sprawowanie kontroli technicznej utrzymania obiektów budowlanych. Prawo budowlane reguluje zakres przedmiotowy poszczególnych kontroli okresowych. Mają one polegać na sprawdzeniu stanu technicznego określonych elementów obiektu budowlanego lub jego przydatności do użytkowania.

Ustawodawca posługuje się nieco odmiennymi pojęciami. „Kontrola techniczna utrzymania” nie jest pojęciem tożsamym z pojęciem „kontroli stanu technicznego” obiektu, czy sprawdzeniem jego przydatności do użytkowania.

Czy „kontrola/sprawdzenie stanu technicznego” obiektu i stanu jego bezpieczeństwa mieści się w pojęciu „kontroli technicznej utrzymania” obiektu? Kontrole okresowe dotyczą utrzymania obiektu budowlanego. Kontrole techniczne to działania, które mają na celu eliminowanie wyrobów, materiałów itp. nieodpowiadających ustalonym normom. W protokole z kontroli okresowej wskazuje się stwierdzone nieprawidłowości oraz czynności mające na celu ich usunięcie. Wynika z tego, że kontrola okresowa jest jednym z rodzajów kontroli technicznej utrzymania obiektu budowlanego.

To znaczy, że realizacja kontroli okresowej stanowi wykonywanie samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie. Omawiane przepisy mają pierwszeństwo (lex specialis) wobec ogólnej zasady wymagającej, aby te funkcje były sprawowane przez osoby posiadające uprawnienia budowlane i wpisane na listę członków samorządu zawodowego. Przepisy te konstruują zatem specjalną kategorię osób, które posiadają prawo do wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie ograniczone do kontroli utrzymania obiektu budowlanego w ściśle określonym zakresie. Tylko taka interpretacja jest racjonalna w kontekście przepisu prawa budowlanego – zgodnie, z którym - kto wykonuje samodzielną funkcję techniczną w budownictwie, nie posiadając odpowiednich uprawnień budowlanych lub prawa wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Osoby, które wykonują kontrolę okresową a nie posiadają uprawnień budowlanych i nie są wpisane na listę członków samorządu zawodowego chociaż mogą wykonywać samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, to nie podlegają jednak takiej samej odpowiedzialności zawodowej jak osoby, które posiadają uprawnienia budowlane i wpisane są na ww. listę. Przede wszystkim brak jest jednostek, które mogłyby prowadzić postępowania w tym zakresie. W sprawach odpowiedzialności zawodowej w budownictwie orzekają organy samorządu zawodowego, które dla osób zajmujących się eksploatacją urządzeń, instalacji oraz sieci energetycznych lub gazowych, mistrzów w rzemiośle kominiarskim i pracowników państwowej służby do spraw bezpieczeństwa budowli piętrzących nie istnieją. Ponadto katalog kar określony w prawie budowlanym w większości może mieć zastosowane jedynie wobec osób posiadających uprawnienia budowlane.

Podstawa prawna:

Podstawa prawna pytania: art. 62 ust. 5, ust. 6 pkt. 1 i ust. 6a ustawy – Prawo budowlane

1. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane – art. 6 ust. 1, art. 12 ust. 1, art. 12 ust. 2, art. 12 ust. 7, art. 13 ust. 3 i 4, art. 14 ust. 1, art. 62 ust. 1, art. 62 ust. 5, art. 62 ust 6 pkt 1, 62 ust. 6a, art. 62a ust. 2 i 3, art. 91 ust. 1 pkt 2, rozdział 10, w tym art. 96, art. 98
2. Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów oraz inżynierów budownictwa
3. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne
4. Ustawa z dnia 22 marca 1989 r. o rzemiośle
5. Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. - Prawo wodne – art. 370

Więcej interpretacji znajdziesz tu: Ciekawe interpretacje GUNB